دانشگاه علوم پزشکی هوشمند

امروزه آموزش با گسترش استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش عالی به طور عام، و آموزش پزشکی به طور خاص، با چالش­ های مهمی روبروست. تغییر در سیستم ­های ارائه خدمات مراقبت سلامت و پیشرفت­ های ایجاد شده در پزشکی، همگی باعث افزایش میزان خدمات اعضای هیات علمی دانشگاه­ ها در زمینه­ های مختلف و در نتیجه آن، صرف زمان کمتر در مقوله آموزش شده است. اهمیت توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات به حدی است که پس از پایان نخستین دهه قرن بیست و یکم، فعالیت­ های آموزشی و پژوهشی معدودی بدون استفاده از اینترنت و ارتباطات رایانه ای انجام شدنی است. اگر تا دیروز آموزش تنها به وسیله معلمان و مربیان صورت می­گرفت و کتاب به عنوان اصلی ترین منبع اطلاعاتی در امر آموزش محسوب می شد، امروزه از ابزارها و محیط‌ های جدید ارتباطی برای آموزش استفاده می­شود. اینترنت، چند رسانه ­ها، فناوری­ های ارتباطی، ابزارها و روش ­های جدید را پیش روی طراحان، برنامه ­ریزان و مدیران و مجریان برنامه ­های آموزشی قرار داده است. نفوذ فناوری­ های جدید اطلاعاتی به مراکز آموزشی، فرآیند یادگیری را به طور کلی دچار تغییر کرده و الگو های سنتی یادگیری متفاوت شده و کاربران با اطلاعات و دانش جدید و گسترده ­ای مواجه هستند. در حال حاضر بسیاری از کشورهای پیشرو در زمینه ارتباط از راه دور، در حال ایجاد و راه‌اندازی دانشگاه ­ها و کلاس­ های مجازی یا توسعه نظام­ های سنتی خود هستند. به نظر می­رسد که آموزش مجازی آکادمیک در صورت تدوین مناسب محتوای آموزشی و ارزشیابی مناسب، سیستم موفق و کارآمدی است. بر اساس گزارشی در سال 2009 میلادی، 75% از 129 دانشگاه طراز اول آمریکا از یادگیری الکترونیکی به عنوان ابزار کمک آموزشی استفاده می­کرده ­اند. در ایران نیز استفاده از این روش نوین آموزشی به عنوان یکی از روش­ های نسبتا ارزان قیمت آموزشی خصوصا در مقطع تحصیلات تکمیلی رو به افزایش بوده است. یکی از چالش ­های پیش روی آموزش پزشکی، ورود بیش از پیش حیطه ­های جدید علم به کوریکولوم موجود و نیاز به استفاده از پیشرفت ­های تکنولوژیک در روش­ های تدریس قدیمی است. امروزه دانشجویان خواهان تجربیات نوین یادگیری که در عین حال در رابطه با نیازهای آنها باشد، هستند. آنان همچنین بیشتر به اشکال فردی شده (اختصاصی شده) یادگیری علاقه­ مند هستند و آموزش سنتی معلم-محور، روز به روز بیشتر به سمت روش ­های دانشجو-محور که یادگیری را در کنترل دانشجو قرار دهد، حرکت می­کند. از طرف دیگر روند رو به رشد جهانی شدن (Globalization) نیز موجب ایجاد تغییرات وسیعی در آموزش پزشکی شده ­اند. دولت ­ها، مراکز آموزش عالی و جامعه، همگی به دلایل سیاسی، آکادمیک و یا اقتصادی، خواهان ادغام ابعاد بین­ المللی در فعالیت­ های دانشگاه ­ها اعم از آموزش، پژوهش و ارائه خدمت هستند. با توجه به این تغییرات اجتناب ناپذیر، مدیریت دانشگاه­ ها نقش حساسی در هدایت موسسه در محیط در حال تغییر دارند. در یک بررسی مقایسه ­ای فعالیت­ هایی که کشورها برای بین­ المللی شدن در زمینه آموزش عالی باید انجام دهند، تعیین شده است: داشتن استراتژی برای بین ­المللی شدن، برنامه­ های بین ­المللی برای دانشجویان، بین­ المللی شدن تدریس، آموزش از راه دور و مجازی، بین ­المللی شدن تحقیق، آموزش و حمایت تکنیکی بین­ المللی و فراهم ­سازی امکانات حمایتی در سطح بین­ المللی از دانشجویان. همانطور که مشخص است یکی از این استراتژی­ های هفت­گانه، گسترش و توجه به انواع سیستم­ های از راه دور و از جمله یادگیری الکترونیکی است. از طرف دیگر گسترش روز افزون این تکنولوژی جدید مستلزم توسعه علوم وابسته و رشته ­های مرتبط با آن است که روز به روز در حال افزایش و توسعه است. رشته ­هایی مانند روانشناسی سلامت در فضای مجازی، اخلاق پزشکی در فضای مجازی، سلامت الکترونیکی و … که باید به طور خاص مورد توجه قرار گیرند. ساختار و نحوه عملکرد دانشگاه­ های آموزش مجازی و برخط در دنیا مشابه سیستم ­های سنتی است و فقط شیوه و رسانه ارائه برنامه درسی در آنها عوض شده و به جای آموزش حضوری چهره به چهره در محیط دانشگاه، از شیوه یادگیری الکترونیکی با الگوی ترکیبی (ترکیب دو سیستم الکترونیکی و حضوری) استفاده می­شود. بدین معنی که با توجه به مقتضیات و واحدهای درسی رشته مورد نظر قسمتی از دوره به شکل حضوری برگزار می­شود. میزان بخش حضوری نیز بستگی به ماهیت رشته دارد. این امر به خصوص در رشته ­های علوم پزشکی اهمیت دارد. دانشگاه علوم پزشکی آموزش هوشمند نیز که اساسنامه آن با بررسی دانشگاه ­های مجازی در سطح جهان تدوین شده دو رسالت اصلی بر عهده دارد. یکی از آنها راه ­اندازی و توسعه رشته­ های اختصاصی آموزش مجازی مانند یادگیری الکترونیکی در علوم پزشکی، روانشناسی سلامت فضای مجازی، اخلاق پزشکی در فضای مجازی، سلامت الکترونیکی و … است. این دانشگاه برای ارائه این رشته ­ها دارای گروه ­های آموزشی و اعضای هیات علمی اختصاصی خود بوده و با پذیرش دانشجو در متقاطع مختلف فعالیت می­کند. رسالت دیگر این دانشگاه کمک به ارائه علم آموزش مجازی در دانشگاه­ های علوم پزشکی کشور و توسعه زیرساخت­ های لازم و نیز ارائه محتواهای الکترونیکی استاندارد به تمام دانشگاه ­های کشور است. دانشگاه علوم پزشکی آموزش مجازی در این گروه از رشته­ ها، هیات علمی مستقل نداشته و از اعضای هیات علمی سایر دانشگاه ­های کشور به صورت وابستگی دوگانه استفاده می­کند.